Miguel de Cervantes is inspired by Greece in Corfu

By Megakles Rogakos, MA MA PhD

Miguel de Cervantes (1547-1616), deified as one of the most important authors of world literature, lived for a short time but with decisive action and memorable writing on Greek soil, in Corfu.

When the Ottoman Empire, under Sultan Selim II (1524-1574), occupied Cyprus in 1570, it broke with other great powers of the time. This was followed by a military conflict of the Ottoman navy with the fleet of the Holy League (Lega Santa), created by the alliance of states – Genoa, Malta, Savoy, Spain, Tuscany, Urbino, Vatican and Venice.

Cervantes found himself aboard the ship “Marquesa” with a soul full of desire for action. The fight, which became known as The Naval Battle of Nafpaktos (La Battaglia di Lepanto), was fierce. On 7 October 1571, victory crowned the side of the allies resulting in the total destruction of the Ottomans and the dominance of the Holy Union in the Mediterranean.

The action of Cervantes, during the said fight, was characterised by great bravery and perseverance. Despite receiving injuries, he never stopped fighting. “I will die fighting”, he declared to the captain. He survived the two shots he received in the chest but was unable to save his arm from the third one which was permanently disabled. In the first chapter of his book Voyage to Parnassus (1614) he places the god Mercurius say to him: “I know that, in the naval bloody fight, / Thy left hand shattered lost the active power / It once possessed, for glory of the right!” (translated by James Y. Gibson, London: Kegan Paul, Trench & Co, 1883), prophesying his subsequent writing success. This victory marked Cervantes who realised the historical value of the fight in Nafpaktos. Cervantes fought for God and king with heroism that was recognised by both promotion in office and an increase in salary.

According to tradition, after his severe injury, he was taken to the Old Town of Corfu and was treated briefly, before his departure for Messina, in the hospital of the monastery maintained by the monks of St Augustine, near the Catholic church of the Annunciation (Annunziata), where the victors of the battle buried their noble dead – mainly Latins but also Greeks. There he conceived and wrote the long allegorical poem Journey to Parnassus (1614). It is a satire whose main object is to evaluate contemporary Spanish poets, fantastically gathered on Parnassus, and on the one hand to ridicule or sometimes eliminate those who, in his opinion, are inadequate, while on the other hand to praise those who he points out as especially worth the favour of Apollo.

The poem is divided into eight chapters, and the stanza is in tercets. The composition is half comic and half tragic. After many humorous incidents, Mercurius appears to Cervantes, who travels to Parnassus in a miserable state, greeting him with the title of “Adam of the poets”. Mercurius, after addressing him with many flattering words, leads him to an imaginary boat made entirely of different verses, which is intended to carry a cargo of Spanish poets to the realm of Apollo. The description of the boat is a comic allegory. Mercurius presents him with a list of poets whom Apollo wishes to meet. This list, due to the problematic nature of its praises, which is a strange mixture of irony, is read with some caution. In the middle of reading, Cervantes suddenly drops the list. Poets are now described as crowding the ship in numbers as innumerable as drops in the rain or grains of sand on the shore. And such a tumult ensues, that, to save the boat from sinking under their pressure, the sirens raise a raging storm that throws the unworthy poets overboard. The flights of fancy get wilder as the story progresses. The storm subsides and is followed by a rain of new generation of poets, falling from the clouds. One of the first to board the ship is Lope de Vega (1562-1635), to whom Cervantes takes the opportunity to pronounce an emphatic praise. The rest of the poem proceeds in the same vein.

After his convalescence, Cervantes continued his military career taking part with his brother, Rodrigo, in the victorious conclusion of the Ottoman Siege of Corfu, which lasted from August to September 1571.

It is known that on the occasion of his personal experiences Cervantes gave flesh and bones to his literary works, such as masterfully in his masterpiece, The Ingenious Gentleman Don Quixote de la Mancha (El ingenioso caballero don Quijote de la Mancha) of 1605 and 1615. The Journey to Parnassus (Viage del Parnaso), published in 1614, also drew elements from his experience of being on Greek land. By studying it, it is found that Cervantes introduces the reader to the indiscernible boundaries between myth and history, illusion and reality, idealism and realism and leaves it to the reader’s perception to distinguish them and learn from them.

The fact that Cervantes experienced, even for a little while, the Greek land with military and artistic action deserves to be highlighted. It would be wonderful if a skilled sculptor was commissioned to create in the wonderful way of imagination the moment when the Spanish poet in the Old Town of Corfu is inspired by Greece to take his readers on a journey to his own Parnassus.

Corfu, 23 August 2023

Bibliography

Eleni Lazaridou, “Miguel de Cervantes: a life like a novel” https://www.maxmag.gr/politismos/prosopa/thervantes/, 10 July 2019.

Miguel de Cervantes’ “Journey to Parnassus” (1614) https://en.wikipedia.org/wiki/Viaje_del_Parnaso

Spyros P. Gaoutsis, “Cultural traditions and devotions in Corfu, in the aftermath of the Battle of Nafpaktos” in 450th anniversary of the Battle of Nafpaktos. Kefalonia, GR: Odyssey Publications, 2021, pp 33-40.

§

Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες εμπνέεται από την Ελλάδα στην Κέρκυρα

Του Μεγακλή Ρογκάκου, MA MA PhD

Μιγκέλ ντε Θερβάντες (1547-1616), αποθεωμένος ως ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της παγκόσμιας λογοτεχνίας, έζησε για μικρό διάστημα αλλά με αποφασιστική δράση και αξιομνημόνευτο σύγγραμμα σε ελληνική γη, στην Κέρκυρα.

Όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία, υπό τον σουλτάνο Σελίμ Β’ (1524-1574), κατέλαβε την Κύπρο το 1570 ήρθε σε ρήξη με άλλες μεγάλες δυνάμεις της εποχής. Ακολούθησε στρατιωτική σύγκρουση του οθωμανικού ναυτικού με τον στόλο της Ιεράς Ένωσης (Λέγκα Σάντα), που δημιουργήθηκε από τη συμμαχία κρατών – Βατικανού, Βενετίας, Γένοβας, Ισπανίας, Μάλτας, Ουρμπίνο, Σαβοΐας και Τοσκάνης.

Ο Θερβάντες βρέθηκε στο πλοίο «Μαρκέσα» με την ψυχή γεμάτη επιθυμία για δράση. Η μάχη, που έγινε γνωστή ως Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου (Λα Μπατάλια ντι Λεπάντο), ήταν άγρια. Στις 7 Οκτωβρίου 1571 νίκη στεφάνωσε την πλευρά των συμμάχων με αποτέλεσμα την πανωλεθρία των Οθωμανών και την κυριαρχία της Ιεράς Ένωσης στη Μεσόγειο.

Η δράση του Θερβάντες, κατά τη διάρκεια της εν λόγω μάχης, χαρακτηρίστηκε από μεγάλη γενναιότητα και επιμονή. Παρότι δέχθηκε τραυματισμούς, δεν σταμάτησε στιγμή να μάχεται. «Θα πεθάνω μαχόμενος», δήλωσε στον καπετάνιο. Επέζησε των δύο πυροβολισμών που δέχθηκε στον θώρακα αλλά δεν κατάφερε να σώσει από τον τρίτο το χέρι του που αχρηστεύτηκε για πάντα. Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του Ταξίδι στον Παρνασσό (1614) θέτει τον θεό Μερκούριους να λέγει στον ίδιο: «Γνωρίζω καλά ότι στο σκληρό πεδίο της ναυμαχίας, έχασες την κινητικότητα από το αριστερό σου χέρι για τη δόξα του δεξιού σου», προφητεύοντας την κατοπινή του συγγραφική επιτυχία. Η νίκη αυτή σημάδεψε τον Θερβάντες που αντιλήφθηκε την ιστορική αξία της μάχης στη Ναύπακτο. Ο Θερβάντες πολέμησε υπέρ Θεού και βασιλέα με ηρωισμό που αναγνωρίστηκε με προαγωγή τόσο σε αξίωμα όσο και σε αύξηση μισθού.

Σύμφωνα με την παράδοση, μετά τον βαρύ του τραυματισμό, μεταφέρθηκε στην Παλαιά Πόλη Κερκύρας και νοσηλεύθηκε για σύντομο χρονικό διάστημα, πριν την αναχώρησή του για τη Μεσσήνη, στο νοσοκομείο της μονής που διατηρούσαν μοναχοί του Αγίου Αυγουστίνου, πλησίον του Καθολικού ναού του Ευαγγελισμού (Ανουντσιάτα), εκεί όπου οι νικητές της μάχης έθαψαν τους ευγενείς νεκρούς τους – κυρίως Λατίνους αλλά και Έλληνες. Εκεί συνέλαβε και συνέγραψε το μακροσκελές αλληγορικό ποίημα Ταξίδι στον Παρνασσό (1614). Πρόκειται περί μίας σάτιρας που έχει ως κύριο αντικείμενο να αξιολογήσει σύγχρονους Ισπανούς ποιητές, συγκεντρωμένους με φανταστικό τρόπο στον Παρνασσό, και αφενός να γελοιοποιήσει ή μερικές φορές να εξαφανίσει εκείνους που, κατά τη γνώμη του, είναι ανεπαρκείς, ενώ αφετέρου να επαινέσει αυτούς που επισημαίνει ως ιδιαίτερα αξίους της ευνοίας του Απόλλωνα.

Το ποίημα χωρίζεται σε οκτώ κεφάλαια, και η στιχουργική είναι σε τετράστιχα. Η σύνθεση είναι κατά το ένα ήμισυ κωμική και κατά το άλλο ήμισυ τραγική. Μετά από πολλά χιουμοριστικά περιστατικά, ο Μερκούριους εμφανίζεται στον Θερβάντες, ο οποίος ταξιδεύει στον Παρνασσό σε άθλια κατάσταση, χαιρετώντας τον με τον τίτλο του «Αδάμ των ποιητών». Ο Μερκούριους, αφού του απευθύνει πολλά κολακευτικά λόγια, τον οδηγεί σε μία φανταστική βάρκα εξ ολοκλήρου κατασκευασμένη από διαφορετικούς στίχους, η οποία έχει σκοπό να μεταφέρει ένα φορτίο Ισπανών ποιητών στο βασίλειο του Απόλλωνα. Η περιγραφή της βάρκας είναι μία κωμική αλληγορία. Ο Μερκούριους του παρουσιάζει μία λίστα με τους ποιητές τους οποίους ο Απόλλων επιθυμεί να γνωρίσει. Αυτή η λίστα, λόγω της προβληματικής φύσης των επαίνων της, που είναι ένα περίεργο κράμα ειρωνίας, αναγιγνώσκεται με κάποια επιφύλαξη. Εν μέσω της ανάγνωσης, ο Θερβάντες ρίχνει ξαφνικά τη λίστα. Οι ποιητές περιγράφονται τώρα ως συνωστισμένοι στο πλοίο σε αριθμούς τόσο αμέτρητους όσο τις σταγόνες στη βροχή ή τους κόκκους άμμου στην ακτή. Και ακολουθεί μια τέτοια αναταραχή, που, για να σώσουν τη βάρκα από το να βυθιστεί από την πίεσή τους, οι σειρήνες ξεσηκώνουν μία έξαλλη καταιγίδα που ρίχνει τους ανάξιους ποιητές στη θάλασσα. Οι πτήσεις της φαντασίας γίνονται πιο άγριες όσο προχωρά η ιστορία. Η καταιγίδα υποχωρεί και τη διαδέχεται βροχή νέας γενιάς ποιητών, που πέφτουν από τα σύννεφα. Ένας από τους πρώτους που επιβιβάζεται στο πλοίο είναι ο Λόπε δε Βέγα (1562-1635), στον οποίο ο Θερβάντες δράτεται της ευκαιρίας να εκφωνήσει έναν εμφατικό έπαινο. Στο ίδιο μήκος κύματος προχωρεί και το υπόλοιπο ποίημα.

Μετά την ανάρρωσή του, ο Θερβάντες συνέχισε τη στρατιωτική του καριέρα λαμβάνοντας μέρος μαζί με τον αδελφό του, Ροδρίγκο, στη νικηφόρα κατάληξη της Οθωμανικής Πολιορκίας της Κερκύρας, που κράτησε από τον Αύγουστο έως τον Σεπτέμβριο του 1571.

Είναι γνωστό ότι με αφορμή τα προσωπικά βιώματά του ο Θερβάντες έδωσε σάρκα και οστά στα λογοτεχνικά του έργα, όπως αριστοτεχνικά στο κορυφαίο έργο του,Ο ευφάνταστος ευπατρίδης Δον Κιχώτης της Μάντσας / El ingenioso caballero don Quijote de la Mancha του 1605 και 1615. Το Ταξίδι στον Παρνασσό / Viage del Parnaso, που εκδόθηκε το 1614, άντλησε και αυτό στοιχεία από την εμπειρία του όντας σε ελληνική γη. Μελετώντας το διαπιστώνεται πως ο Θερβάντες μυεί τον αναγνώστη στα δυσδιάκριτα όρια μεταξύ μύθου και ιστορίας, ψευδαίσθησης και πραγματικότητας, ιδεαλισμού και ρεαλισμού και επαφίεται στην αντίληψη του αναγνώστη να τα διακρίνει και να διδαχθεί από αυτά.

Το γεγονός ότι ο Θερβάντες βίωσε έστω για ολίγο την ελληνική γη με δράση στρατιωτική και καλλιτεχνική αξίζει να αναδειχθεί. Θα ήταν υπέροχο εάν ανετίθετο σε ικανό γλύπτη να φιλοτεχνήσει με τον υπέροχο τρόπο της φαντασίας τη στιγμή που ο Ισπανός ποιητής στην Παλαιά Πόλη Κερκύρας εμπνέεται από την Ελλάδα να ταξιδέψει τους αναγνώστες του στον δικό τουΠαρνασσό.

Κέρκυρα, 23 Αυγούστου 2023

Βιβλιογραφία

Ελένη Λαζαρίδου, «Μιγκέλ ντε Θερβάντες: μία ζωή σαν μυθιστόρημα» https://www.maxmag.gr/politismos/prosopa/thervantes/, 10 Ιουλίου 2019.

Το Ταξίδι στον Παρνασσό (1614) του Μιγκέλ ντε Θερβάντες https://en.wikipedia.org/wiki/Viaje_del_Parnaso

Σπύρος Π. Γαούτσης, «Λατρευτικές παραδόσεις και ευλάβειες στην Κέρκυρα, στον απόηχο της Ναυμαχίας Ναυπάκτου» στο 450 χρόνια από τη Ναυμαχία Ναυπάκτου. Κεφαλονιά, GR: Εκδόσεις Οδύσσεια, 2021, σς 33-40.